موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی
احكام طهارت
آب مطلق و مضاف
«مسأله 23» آب يا مطلق است يا مضاف؛ آب مضاف آبى است كه آن را از چيزى بگيرند ـ مثل آب هندوانه و گلاب ـ يا با چيزى مخلوط شده باشد كه ديگر به آن آب نگويند ـ مثل آبى كه با گِل و مانند آن مخلوط شود ـ و غير اينها آب مطلق است كه بر پنج قسم است:
اوّل: آب كُر. دوم: آب قليل. سوم: آب جارى. چهارم: آب باران. پنجم: آب چاه.
1 ـ آب كُر
«مسأله 24» آب كُر بنابر احتياط مقدار آبى است كه اگر در ظرفى كه درازا و پهنا و عمق آن هر يك سه وجب و نيم است بريزند، آن ظرف را پُر كند، گرچه گنجايش ظرفى كه درازا و پهنا و عمق آن هر يك سه وجب باشد كافى است و وزن آن بيست مثقال كمتراز صد و بيست و هشت من تبريز است و به حسب كيلوى متعارف، تقريبا 384 كيلوگرم مىشود.
«مسأله 25» كُر بودن آب به سه طريق ثابت مىشود:
اوّل: خود انسان به كر بودن آن اطمينان پيدا كند. دوم: دو مرد عادل به كر بودن آن خبر دهند، گرچه خبر دادن يك نفر نيز چنانچه موجب اطمينان شود، كفايت مىكند. سوم: گفتن «ذو اليد» (يعنى كسى كه آب در اختيار اوست)، مثلاً اگر صاحب خانه خبر دهد كه آب به قدر كُر است، كُر بودن آن ثابت مىشود .
(11)
«مسأله 26» اگر عين نجس مانند ادرار و خون به آب كُر برسد، چنانچه به واسطه آن بو يا رنگ يا مزه آب تغيير كند، آب كُر نجس مىشود و اگر تغيير نكند نجس نمىشود.
«مسأله 27» اگر بوى آب كُر به واسطه غير نجاست تغيير كند، نجس نمىشود.
«مسأله 28» اگر عين نجس مانند ادرار، به آبى كه بيشتر از كُر است برسد و بو يا رنگ يا مزه قسمتى از آن را تغيير دهد، چنانچه مقدارى كه تغيير نكرده كمتر از كُر باشد، تمام آب نجس مىشود و اگر به اندازه كُر يا بيشتر باشد، فقط مقدارى كه بو يا رنگ يا مزه آن تغيير كرده نجس مىشود.
«مسأله 29» آب فوّاره اگر متصل به كُر باشد، بنابر احتياط آب نجس را در صورتى پاك مىكند كه با آن مخلوط شود، ولى اگر قطره قطره روى آب نجس بريزد، آن را پاك نمىكند، مگر اين كه فواصل قطرات كم باشد و آب با فشار به گونهاى بريزد كه متصل به حساب آيد و با آب نجس مخلوط شود كه در اين صورت كفايت مىكند.
«مسأله 30» اگر چيز نجس را زير شيرى كه متصل به كُر است بشويند، آبى كه از آن چيز مىريزد اگر متصل به كُر باشد و بو يا رنگ يا مزه نجاست نگرفته باشد و پس از بستن شير اجزاى نجس در آن نباشد پاك، وگرنه نجس است.
«مسأله 31» اگر مقدارى از آب كُر يخ ببندد و باقى آن بقدر كُر نباشد، چنانچه نجاست به آن برسد، نجس مىشود و هر مقدار از يخ كه آب شود نيز نجس است.
«مسأله 32» آبى كه قبلاً به اندازه كُر بوده و انسان شك دارد كه از كُر كمتر شده يا نه، مثل آب كُر است، يعنى چيز نجس شده را پاك مىكند و اگر نجاستى هم به آن برسد نجس نمىشود، ولى آبى كه كمتر از كر بوده و انسان شك دارد كه به مقدار كُر شده يا نه، حكم آب كُر را ندارد.
«مسأله 33» اگر انسان نداند كه آبى به اندازه كُر هست يا نه و نيز نداند كه قبلاً كُر بوده يا قليل، چنانچه به واسطه ملاقات با نجاست، بو يا رنگ و يا مزه آن تغيير نكند، نجس نمىشود و براى پاك كردن چيزى كه نجس شده، حكم آب قليل را دارد.
(12)
2 ـ آب قليل
«مسأله 34» آب قليل آبى است كه از زمين نجوشد و از مقدار كُر كمتر باشد.
«مسأله 35» اگر آب قليل روى چيز نجس بريزد يا چيز نجس به آن برسد، نجس مىشود، ولى اگر از بالا با فشار روى چيز نجس بريزد، مقدارى كه به آن چيز مىرسد نجس و هر چه بالاتر از آن است پاك مىباشد، و نيز اگر مثل فوّاره با فشار از پايين به بالا رود، در صورتى كه نجاست به بالا برسد پايين نجس نمىشود، ولى اگر نجاست به پايين برسد بالا نجس مىشود.
«مسأله 36» آب قليلى كه براى برطرف كردن عين نجاست روى چيز نجسى ريخته شده و از آن جدا مىگردد، نجس است. همچنين بايد از آب قليلى هم كه بعد از برطرف شدن عين نجاست براى آب كشيدن چيز نجس روى آن مىريزند و از آن جدا مىشود، اجتناب كرد؛ ولى آبى كه با آن مخرج ادرار و مدفوع شسته شده با پنج شرط پاك است:
اوّل: آن كه بو يا رنگ يا مزه نجاست نگرفته باشد. دوم: نجاستى از خارج به آن نرسيده بـاشد. سوم: نجاست ديگرى مثل خون، همراه ادرار يا مدفوع بيرون نيامده باشد. چهارم: ذرّههاى مدفوع در آب پيدا نباشد. پنجم: بيشتر از مقدار معمول، نجاست به اطراف مخرج نرسيده باشد. چهارم: ذرّههاى مدفوع در آب پيدا نباشد. پنجم: بيشتر از مقدار معمول، نجاست به اطراف مخرج نرسيده باشد.
3 ـ آب جارى
«مسأله 37» آب جارى آبى است كه از زمين بجوشد و جريان داشته باشد ـ مانند: آب چشمه و قنات ـ و يا متصل به مادهاى ـ مانند برف ـ باشد كه عرفا باعث استمرار جريان آن شود.
«مسأله 38» آب جارى اگرچه كمتر از كُر باشد، چنانچه نجاست به آن برسد تا وقتى بو يا رنگ يا مزه آن به واسطه نجاست تغيير نكرده، پاك است.
«مسأله 39» اگر نجاستى به آب جارى برسد، مقدارى از آن كه بو يا رنگ يا مزهاش
(13)
به واسطه نجاست تغيير كرده، نجس است و طرفى كه متصل به چشمه است، اگرچه كمتر از كُر باشد پاك است و آبهاى ديگر نهر، اگر به اندازه كُر بوده يا به واسطه آبى كه تغيير نكرده به آب طرف چشمه متصل باشند، پاك وگرنه نجساند.
«مسأله 40» آب چشمهاى كه جارى نيست ولى به گونهاى است كه اگر از آن بردارند باز مىجوشد، حكم آب جارى را دارد، يعنى اگر نجاست به آن برسد، تا وقتى كه بو يا رنگ يا مزه آن به واسطه نجاست تغيير نكرده، پاك است؛ ولى اگر جوشش آن ضعيف و غير محسوس باشد، بنابر احتياط حكم آب راكد را دارد.
«مسأله 41» آب راكد كنار نهر كه متصل به آب جارى است، در نجس نشدن حكم آب جارى را دارد.
«مسأله 42» چشمهاى كه مثلاً در زمستان مىجوشد و در تابستان از جوشش مىافتد، فقط وقتى كه مىجوشد حكم آب جارى را دارد.
«مسأله 43» آب حوض حمام و مانند آن اگرچه كمتر از كُر باشد، چنانچه به خزينهاى كه آب آن به اندازه كُر است متصل باشد، مثل آب جارى است.
«مسأله 44» آب لولههاى حمام كه از شيرها و دوشها مىريزد و همچنين آب لولههاى ساختمانها اگر متصل به كُر باشند، در حكم آب كُر است.
«مسأله 45» آبى كه روى زمين جريان دارد، ولى از زمين نمىجوشد و متصل به مادهاى مانند برف كه عرفا موجب استمرار جريان آن شود نيز نمىباشد، چنانچه كمتر از كُر باشد و نجاست به آن برسد نجس مىشود؛ اما اگر با فشار جريان داشته باشد و قسمتى از آن با نجاست تماس پيدا كند، قسمتهاى قبل از آن نجس نمىشود.
4 ـ آب باران
«مسأله 46» اگر به چيز نجسى كه عين نجاست در آن نيست يك مرتبه باران ببارد، هر جايى كه باران به آن برسد پاك مىشود، ولى باريدن دو سه قطره فايده ندارد، بلكه بايد به گونهاى باشد كه بگويند باران مىآيد و در زمين سخت مانند آسفالت آب جارى
(14)
شود، و در فرش و لباس و مانند اينها بايد آب نفوذ كند، ولى فشار دادن لازم نيست.
«مسأله 47» اگر باران به عين نجس ببارد و به جاى ديگر ترشّح كند، چنانچه عين نجاست همراه آن نباشد و بو يا رنگ يا مزه نجاست نگرفته باشد پاك است. پس اگر باران بر خون ببارد و ترشّح كند، چنانچه ذرّهاى خون در آن باشد يا بو، رنگ يا مزه خون گرفته باشد، نجس مىباشد.
«مسأله 48» اگر بر سقف عمارت يا روى بام آن عين نجاست باشد، تا وقتى باران به بام مىبارد، آبى كه به چيز نجس رسيده و از سقف يا ناودان مىريزد پاك است و بعد از قطع شدن باران، اگر معلوم باشد آبى كه مىريزد به چيز نجس رسيده است، نجس مىباشد.
«مسأله 49» اگر بر زمين نجسى باران ببارد پاك مىشود و اگر باران بر زمين جارى شود و در حال اتصال به آبى كه باران بر آن مىبارد، به جاى نجسى كه زير سقف است برسد، آن را نيز پاك مىكند.
«مسأله 50» خاك نجسى كه به واسطه باران گِل شده و آب آن را فراگرفته است، پاك است، اما اگر فقط رطوبت به آن برسد پاك نمىشود.
«مسأله 51» اگر آب باران در جايى جمع شود ـ اگرچه كمتر از كُر باشد ـ مادامى كه باران بر آن مىبارد، چنانچه چيز نجسى را در آن بشويند و آب، بو يا رنگ يا مزه نجاست نگيرد، آن چيز نجس پاك مىشود.
«مسأله 52» اگر بر فرش پاكى كه روى زمين نجس است باران ببارد و آب باران به زمين نجس نيز برسد، فرش نجس نمىشود و زمين هم پاك مىگردد، ولى چنانچه فرش با زمين فاصله داشته باشد و آب باران از فرش عبور كرده و بر روى زمين بچكد، بنابر احتياط زمين پاك نمىشود.
«مسأله 53» اگر آب باران يا آب ديگر در گودالى جمع شود و كمتر از كُر باشد، چنانچه بعد از قطع شدن باران نجاست به آن برسد، نجس مىشود.
«مسأله 54» اگر آب حوض نجس باشد و باران بر آن ببارد، بنابر احتياط به شرطى
(15)
پاك مىشود كه آب حوض با آب باران مخلوط شود.
5 ـ آب چاه
«مسأله 55» اگر نجاست به آب چاهى كه از زمين مىجوشد ـ اگرچه كمتر از كُر باشد ـ برسد، تا وقتى بو يا رنگ يا مزه آن به واسطه نجاست تغيير نكرده پاك است، ولى مستحب است پس از رسيدن بعضى از نجاستها، به مقدارى كه در كتابهاى مفصل نوشته شده، از آن آب بكشند.
«مسأله 56» اگر نجاستى در چاه بريزد و بو يا رنگ يا مزه آب آن را تغيير دهد، چنانچه تغيير آب چاه از بين برود، بنابر احتياط وقتى پاك مىشود كه با آبى كه از چاه مىجوشد مخلوط گردد.
